«Ἡ Χάρτα τοῦ Ρήγα Βελεστινλῆ: Ἀνάλυσις»

«Συνάξεις Ἐνημερωτικές»

Περίοδος Η’, 2024-2025

Διάλεξις Δ’

«Ἡ Χάρτα τοῦ Ρήγα Βελεστινλῆ: Ἀνάλυσις»

17η Μαρτίου 2025 ἐκ. ἡμ.

Τὴν Κυριακὴ Δ’ Νηστειῶν - Ὁσίου Ἰωάννου τῆς Κλίμακος, 17.3.2025 ἐκ. ἡμ., † Μνήμη τοῦ Ὁσίου Ἀλεξίου τοῦ Ἀνθρώπου τοῦ Θεοῦ, πραγματοποιήθηκε μὲ τὴν εὐλογία καὶ παρουσία τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μας κ. Κυπριανοῦ, ἡ τετάρτη ἀπὸ τὶς ἕξι Συνάξεις Ἐνημερωτικές, τὶς ὁποῖες συνδιοργανώνουν ἡ Ἱερὰ Μητρόπολίς μας ᾿Ωρωποῦ καὶ Φυλῆς, ἡ Δημοτικὴ Ἑνότητα Φυλῆς καὶ ὁ Σύλλογος Ὀρθοδόξων Γυναικῶν «Ἅγιος Φιλάρετος ὁ Ἐλεήμων» γιὰ τὴν Περίοδο 2024-2025, στὸ Δημαρχεῖο «Νικόλαος Λιᾶκος» τῆς Δημοτικῆς Ἑνότητος Φυλῆς.

Τὸ γενικὸ θέμα τῆς Περιόδου ἔχει τίτλο: «Ἱστορικὲς Μορφὲς καὶ Γεγονότα τοῦ Γένους μας - 330 μ.Χ. ἕως καὶ σήμερα».

* * *

Στὴν Σύναξι παρίσταντο μετὰ τοῦ Σεβασμ. Μητροπολίτου μας Ὠρωποῦ καὶ Φυλῆς κ. Κυπριανοῦ, ὁ πολυσέβαστος Ἀρχιμανδρίτης π. Θεοδόσιος, Καθηγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς τῶν Ἁγίων Κυπριανοῦ καὶ Ἰουστίνης, ὡς καὶ Ἱερεῖς τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας.

Μέλη τοῦ Συλλόγου Ὀρθοδόξων Γυναικῶν «Ἅγιος Φιλάρετος ὁ Ἐλεήμων» ὡς καὶ τοῦ Συνδέσμου Ἐθελοντῶν τῆς Μητροπόλεώς μας, εἶχαν ἀναλάβει τὴν ἑτοιμασία τῆς Συνάξεως καὶ τὴν φροντίδα τῶν προσερχομένων, στὴν δὲ κα Εἰρήνη Ἀρχοντούλη, ἀνατέθηκε ἡ διακονία νὰ παρουσιάση τὸν Ὁμιλητὴ καὶ νὰ συντονίση τὸν ἐπακολουθήσαντα διάλογο.

* * *

Μετὰ ἀπὸ τὴν σύντομη εἰσαγωγὴ τῆς κας Εἰρήνης Ἀρχοντούλη, ὁ ἀξιότιμος Κος Δημήτριος Καραμπερόπουλος, Παιδίατρος - Διδάκτωρ τῆς Ἱστορίας τῆς Ἰατρικῆς - Πρόεδρος Ἐπιστημονικῆς Ἑταιρείας Μελέτης Φερῶν-Βελεστίνου-Ρήγα, ἀνέπτυξε τὴν δεύτερη Εἰσήγησί του: «Ἡ Χάρτα τοῦ Ρήγα Βελεστινλῆ: Ἀνάλυσις» (βλ. https://karaberopoulos.gr/).

Στὴν προηγούμενη Εἰσήγησί του, ὁ κ. Δ. Κ. εἶχε ἀναφερθῆ στὰ μέσα, τὰ ὁποῖα ὁ Ρήγας χρησιμοποίησε γιὰ τὴν διάδοσι τοῦ Σχεδίου του

• τὸν ἦχο, μὲ τὴν μουσικὴ τοῦ Θουρίου καὶ ἄλλων ὕμνων καὶ

• τὴν εἰκόνα, μὲ ἔντυπα κείμενα καὶ λιθογραφίες.

Ἡ Χάρτα ἀπὸ πολὺ νωρὶς θεωρήθηκε ἕνα ἀπὸ τὰ πλέον σημαντικὰ ἔργα τοῦ Ρήγα, συμπλήρωμα τοῦ Θούριου καὶ σημαντικὸ ἐργαλεῖο γιὰ τὴν διάδοσι τῶν ἐπαναστατικῶν του ἰδεῶν. Τὸ ὅτι ὁ Ρήγας ἐπέλεξε νὰ χρησιμοποιήση ἕναν χάρτη γιὰ τὴν διασπορὰ τῶν ἐπαναστατικῶν του ἰδεῶν, ἐπιβεβαιώνεται καὶ ἀπὸ τὸ ὅτι, κατὰ τὴν σύλληψι καὶ τὶς ἀνακρίσεις ποὺ ἀκολούθησαν, οἱ αὐστριακοὶ ἀνακριτὲς ἐπέμεναν ἰδιαίτερα στὸ νὰ ἀποδίδουν ἐπαναστατικὸ χαρακτῆρα στὴν ἔκδοση τῆς Χάρτας.

Τὸ 1796, ὁ Ρήγας ἀρχίζει τὴν ἔκδοσι τῆς Χάρτας μὲ τὴν Ἐπιπεδογραφία τῆς Κωνσταντινουπόλεως, καὶ τὸ ἑπόμενο ἔτος παρουσιάζονται τὰ ὑπόλοιπα φύλλα –τὸ σύνολο 12 φύλλα, 50 ἑκ. ἐπὶ 70 ἑκ. τὸ καθένα, τὰ ὁποῖα ἑνωμένα σχηματίζουν ἕνα χάρτη τῆς Ἑλλάδος καὶ τοῦ Βαλκανικοῦ χώρου, διαστάσεων περίπου δύο ἐπὶ δύο μέτρων.

Ὁ Ρήγας χρησιμοποίησε ὡς πρότυπο γιὰ τὴν Χάρτα τὸν γεωγραφικὸ χάρτη τοῦ Γάλλου χαρτογράφου Guillaume Delisle (1675-1726) μὲ τίτλο «Graeciae Antiquae Tabula Nova».

«Μνημειῶδες χαρτογραφι-κὸ ἔργο ποὺ ἀπέβλεπε στὴν ἐθνικὴ ἀφύπνιση τῶν ὑποδούλων Ἑλλήνων καὶ τῶν λαῶν τῆς Βαλκανικῆς... Μνημεῖο πραγματικὸ γιὰ τὴν ἐποχή του, τὸ μεγαλόπνοο αὐτὸ ἔργο τοῦ Ρήγα, ἄθλος ἐκδοτικός, ἔργο ἀκατάβλητης ὑπομονῆς καὶ ἐργατικότητος, πολύχρονης μελέτης καὶ καταπληκτικῆς πολυμάθειας, ἐρχόταν νὰ δείξη παραστατικώτατα τὴν ἔκταση καὶ τὴν ἀκτινοβολία τοῦ νέου Ἑλληνισμοῦ, νὰ ἀναγράψη τὶς ἀρχαῖες ἑλληνικὲς ὀνομασίες πλάϊ στὰ σημερινὰ ὀνόματα, νὰ θυμίση ὅλα τὰ ἱστορικὰ γεγονότα…», χαρακτηρίσθηκε ἀπὸ τὸν Λέανδρο Βρανούση, γνωστὸ μελετητὴ τοῦ Ρήγα.

Ἡ Χάρτα περιλάμβανε τὶς περιοχές, οἱ ὁποῖες, μετὰ τὴν ἐπικράτησι τῆς Ἐπαναστάσεως, θὰ ἦταν, σύμφωνα μὲ τὸ ὅραμά του, ἑνωμένες ὑπὸ ἕνα πολιτικὸ καθεστώς, τὸ ὁποῖο περιγράφει ὡς ἕνα δημοκρατικὸ ἀντιπροσωπευτικὸ πολίτευμα...

Ὁ ἄξιος Εἰσηγητὴς ἀνέλυσε τὸ περιεχόμενο τῆς Χάρτας, τοὺς συμβολισμοὺς καὶ τὰ μηνύματά της, τὰ ὁποῖα ὅλα ὑπηρετοῦσαν τὴν ἐπαναστατικὴ πρόσκλησι καὶ προτροπὴ τοῦ Ρήγα Βελεστινλῆ.

* * *

Ἡ Ε’ Σύναξις ἔχει προγραμματισθῆ γιὰ τὴν Κυριακὴ τοῦ Παραλύτου, 11η Μαΐου 2025 πολ. ἡμ. Θὰ ὁμιλήση ὁ κ. Χαράλαμπος Καραθᾶνος. Ἡ Διάλεξις θὰ ἔχη ὡς θέμα: «Ὁ Ἑλληνισμὸς τῆς Βορείου Ἠπείρου ἀγωνίζεται καὶ ἐπιμένει».

† Γ.῾Ι.Μ.